Oerwalvissen ontdekt in Noordzee, met dank aan de scheepvaar

[Tim Van Damme]

Bijzondere fossielvondsten in een vaargeul bij het Belgische Zeebrugge: onontdekte oerwalvissen van veertig miljoen jaar oud en een grote walruskolonie uit de laatste ijstijd. De fossielen werden verzameld en opgevist door het Natuurhistorisch Museum Rotterdam en het Vlaams Instituut voor de Zee, onder meer tijdens twee vaartochten afgelopen juli.

'Deze vondsten zijn uniek', zegt Klaas Post, paleontoloog van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam. Vooral de tien wervels van oerwalvissen uit het Eoceen. 'Tien jaar geleden zou ik gezegd hebben: die kwamen hier toen niet voor.' Dat beeld begon de laatste jaren te kantelen door de vondst van enkele fossielen die afkomstig leken te zijn van zeer oude walvissen. Na de zoektocht bij Zeebrugge is alle twijfel weggenomen: veertig miljoen jaar geleden maakten de voorouders van de huidige walvissen, die nog functionele achterpoten hadden, de Noordzee onveilig. Met hun acht tot vijftien meter lengte hoorden ze ook nog eens bij de grootste oerwalvissen uit deze tijd, volgens Post.

De wervels behoren toe aan nog onontdekte dieren, gaat hij verder. 'Maar ik mag alleen met schedels nieuwe soorten beschrijven.' Die hoopt hij binnenkort te vinden: volgend jaar wil hij alweer terugvaren naar dezelfde vindplek.

Ook de walrusresten van minstens vijftig exemplaren zijn volgens Post bijzonder, omdat ze nooit zo zuidelijk in de Noordzee werden gevonden. En zelden zo compleet: zelfs de tanden zitten nog netjes in de schedels. De walrussen maakten onderdeel uit van een kolonie van honderden dieren die ongeveer 45 duizend jaar geleden in de Noordzee leefden.

Jelle Reumer, hoogleraar paleontologie aan de Universiteit Utrecht, is blij met de vondst. 'Vooral op het gebied van walvissen valt nog veel te ontdekken en de gevonden exemplaren komen net uit een interessante periode: toen de walvis écht ontstond.' Hoe meer soorten worden gevonden, hoe beter ons begrip van walvisevolutie - die van een landdier in zeedier veranderde - legt hij uit.

Verbaasd is hij echter niet door de vondst. Zeebrugge ligt aan de rand van het Noordzeebekken en is daardoor een fossielenhotspot, omdat er al miljoenen jaren dieren aanspoelen. Bovendien zijn de aardlagen er dunner dan bijvoorbeeld midden in de Noordzee, waardoor lagen van veertig miljoen jaar oud dicht aan de oppervlakte komen. 'Als er dan zo'n vaargeul doorheen snijdt, komen zulke oude fossielen bloot te liggen.' bron: De Volkskrant