Ik ben natuurlijk maar een sportvisser en zeker geen wetenschapper.Cijfers top, vooruitzichten somber
DEN HAAG – Na het recordjaar 2016 zijn ook de economische cijfers over 2017 met een nettoresultaat van 73 miljoen euro voor de Nederlandse visserijsector weer top. Voor het eerst sinds jaren groeide de kottervloot zelfs. Kijkend naar de toekomst is het echter onzekerheid troef en alle hens aan dek.
Tijdens de presentatie van Visserij in Cijfers vorige week vrijdag deed het vernieuwde team van Wageningen Economic Research er veel aan om vooral perspectieven te blijven zien in een zee van onmogelijkheden. Met de aanlandplicht, de Brexit, de antipuls-lobby in de EU en een toekomstige Noordzee vol windparken ging ze dat moeilijk af.
Ongezonde prijsstijging
Er zit heel veel dynamiek in de kottervloot, met heel veel transacties in 2017 en ook volop nieuwbouwactiviteiten. Vooral in de garnalenvisserij. ,,Ronduit een goed jaar’’, concludeert sectorspecialist Arie Mol. Het nettoresultaat kwam uit op 73 miljoen euro. Ter vergelijking: in het recordjaar 2016 was dat 81 miljoen euro. Als verklaring noemt Mol de tegenvallende vangsten, vooral van schol maar ook van tong. Alles bij elkaar werd er 9,9 miljoen kilo minder vis aangevoerd. Hogere visprijzen compenseerden de kleinere vangsten deels. Anno nu wordt er maar liefst rond de 2,50 euro voor de kleine schol betaald, Mol noemde dat een ongezonde prijsstijging in de markt. ,,Dat moet niet te lang duren, anders wordt er weer gezocht naar substituten.’’
In het bijzonder stond Mol stil bij de pulsvisserij. Na een lange en zware recessie is de kottervloot mede dankzij de pulstechniek er vanaf 2012 weer bovenop geklommen. Wat samen met lagere brandstofkosten en hogere prijzen leidde tot het record van 2016. ,,Maar nog steeds zijn er bedrijven onder speciaal beheer van de bank en met achtergestelde leningen en dus zonder vlees op de botten. De hoop of het idee vanuit ngo’s dat met wat slimme plannetjes het straks zonder puls ook wel weer goed kan komen is een verkeerd beeld. Als de pulsvloot weer op wekkers moet, zullen de winsten in combinatie met extra kosten voor de aanlandplicht snel verdampen’’, klinkt de kanttekening van Mol bij de actuele economische zegeningen.
Booming op Urk
Voor sommige vissers kon het tij, na de jarenlange lage of negatieve resultaten, niet meer keren. Verschillende schepen zijn opgekocht door grotere (familie)bedrijven. Er zijn 29 kotterbedrijven met meer dan één schip. De grotere bedrijven groeien ook. Het valt ook Wageningen Economic Research op dat er meer met wisselbemanningen continu wordt gevist teneinde het beschikbare quotum optimaal te benutten. Daarnaast is de vloot voor het eerst sinds 2010 in omvang toegenomen; er zijn zes schepen toegevoegd. Mol merkt daarbij op dat het vooral op Urk booming gaat, zowel in de aanvoer als in de handel trouwens. ,,Er wordt daar enorm geïnvesteerd, het groeit en bloeit op Urk’’, zegt Mol. Waar de opvolging van familiebedrijf landelijk een zwaar issue is geworden, is ook Urk hier de grote uitzondering.
De garnalenvloot – ruim de helft van de 286 schepen tellende Nederlandse kottervloot vist op garnalen – telt zwaar mee in het overzicht van de economische bedrijfsresultaten. De aanvoer van garnalen is niet toegenomen. Het is puur de prijs die zorgt voor een hoerastemming onder de garnalenvissers. Ter vergelijking: in 2011 werd gemiddeld 1,97 euro voor een kilo garnalen op de afslag betaald, in 2016 was dat 7,29 en vorig jaar gemiddeld 7,45 euro. De aanvoer daalde vorig jaar naar 14 miljoen kilo, een kwart minder dan in 2016. Ook hier een (winst)waarschuwing van Mol: ,,Een iets lagere constante prijs zal voor iedereen in de keten beter zijn.’’
Flyshooters doen het ook uitstekend, zie de recordbesommingen eind vorig jaar dankzij enorme trekken met inktvis. Vangsten van inktvis blijven gestaag stijgen. Rode poon springt er bovenuit, maar de aanvoer is in 2017 voor het eerst sinds jaren iets omlaag gegaan.
Grote uitdagingen
Tot zover de cijfers. Onder het thema ‘Een zee van (on)mogelijkheden’ wilde Wageningen Economic Research vorige week ook graag vooruitkijken. Dan blijkt dat de uitdagingen groot zijn, want: onzekerheid over de pulsvisserij, de Brexit, steeds meer windparken op zee en ook nog eens de aanlandplicht. Duidelijk is dat deze ontwikkelingen grote invloed zullen hebben op de bedrijfsvoering en winstgevendheid van de ondernemingen. Zestig procent van de trawlervangsten en 35 procent van de kottervangsten komt nu uit Britse wateren. Wat als die verboden worden? Uit onderzoek blijkt dat de aanlandplicht de kottervloot jaarlijks op 20-30 miljoen euro extra kosten jaagt. Bij afschaffing van de pulsvisserij en terugkeer naar de wekkers zullen grote kotters bij gasolieprijzen van 45 tot 60 cent jaarlijks 275 tot 370.000 euro extra brandstofkosten kwijt zijn.
Arie Mol wil de bedreigingen niet bagatelliseren, maar er toch op wijzen dat de vloot ook in het verleden heel wat te verduren heeft gehad. Hij noemt als voorbeelden de afsluiting van de Zuiderzee en de Delta-zeegaten en de sluiting van de haringvisserij in de periode 1977-1984. ,,Het komt zeker niet zomaar goed, de sector zal koers moeten bepalen. Want de Noordzee wordt opgedeeld en steeds drukker, dat zijn ontwikkelingen die niet tegen te houden zijn.’’
Het merendeel van de aanwezigen – vissers waren in de minderheid – denkt dat er niet tegen windmolens te vechten valt en daarom het beste onderzocht kan worden hoe vissers gebruik zouden kunnen maken van windparken. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. ,,Een kottervisser wordt niet zomaar een zeewierteler. Wij verwachten eerlijk gezegd ook niet dat de sleepnetvissers die ruimte moeten maken zullen worden gecompenseerd’’, aldus Maarten Drijver, voorzitter van VisNed. ,,Wij hadden liever gezien dat er noordelijker parken zouden komen, hebben altijd gedacht dat er nog te schuiven viel op de kaarten, maar dat blijkt een gepasseerd station te zijn. We staan erbij en kijken ernaar. We zijn ons rot geschrokken. Bij de overheid zien we terugtrekkende bewegingen. Als je op de uitnodigingslijst genoemd wordt, dan heet het dat er overleg met je is gevoerd en zijn ze van je af. Dat is de realiteit.’’ Mike Turenhout (Visfederatie): ,,Kan de windenergiesector zelf ook niet innoveren en zo ruimte blijven bieden aan de bodemvisserij? De voedselzekerheid mag zeker niet vergeten worden!’’
High-tec vissen met beeldherkenning onder water, het naar binnen zuigen van de vangst tijdens het vissen en in een leeftank aan boord bewaren van de vis, diervriendelijk afdoden en met robots sorteren kunnen op termijn zeker oplossingen zijn voor maatschappelijke problemen. Maar of we binnen vijftien jaar alleen maar die maatse vissen kunnen vangen die de visser wenst, was voor de helft van de aanwezigen nog een grote vraag. Vissersbondvoorzitter Johan Nooitgedagt riep op tot de vorming van een internationale kenniskring.
De stelling dat in de Nederlandse platvisserij met een goed verhaal een meerprijs te vragen is in een afzetkanaal zonder alternatieven wordt door een meerderheid betwijfeld. Eenvoudigweg omdat er alternatieven zijn. Jan Willem van der Schans van Wageningen Economic Research verdedigde zijn stelling met het voorbeeld van het kipster ei. Dat ei komt uit een futuristische stal, waar geen soja wordt gevoerd en waarin haantjes-kuikens niet vernietigd worden. Deze kipster eieren liggen tegen een meerprijs bij de Lidl naast een ‘gewoon’ ei.
Trawlers
De grote zeevisserij kende een bescheiden resultaat van 4 miljoen euro in 2017. Ietsje minder dan in 2016. Arie Mol van Wageningen Economic Research noemt de ontwikkelingen voor 2018 gunstig. Per saldo mag er 7 procent meer vis worden gevangen.
Kleine zeevisserij
Het aantal (actieve) vaartuigen onder de grote en diverse groep van de kleine zeevisserij loopt ietsje terug. Vorig jaar werden er 231 geteld. Opvallend is in dit vlootsegment de daling van het aantal staandwantkotters: nu nog maar 12 (met een jaarbesomming van minimaal 10.000 euro), terwijl dat er vijf jaar terug nog 48 waren.
Maar ik lees uit deze cijfers en feitelijkheden dat er in het algemeen sprake is van OVERBEVISSING
Waarvan de gevolgen, dank zij de marktprijzen van de vis en garnaal, tot op heden nog meevallen.............
En waarbij de concurent, dankzij het PULSverhaal (lees misbruik pulsvergunningen), mooi het nakijken heeft.