Waarom eten we dit niet?

Onder de titel: “Waarom eten we dit niet?”, besteedde De Wereld Draait Door, het populaire praatprogramma van de VARA op de openbare omroep; 10 minuten aan het fenomeen van de bijvangsten en de redenen waarom “de mensen” buiten een tong en een stukje kabeljauw niet aan andere, minstens zo lekkere, inheemse soorten als schar, steenbolk, hondshaai en wijting willen. Door de aanlandplicht komt er meer en meer ongewenste bijvangst naar de kant, daar waar die vroeger, meestal morsdood, weer overboord ging.

De sector loopt al tijden te janken en te klagen dat het niet te doen is met die discardban, maar eigenlijk is dat een kwestie van willen. Ze wilden minder regeltjes, ze wilden het zelf regelen… De regel is, kort door de bocht, dat je alles wat je vangt meebrengt naar de wal en van je quotum afgaat. Simpel, klaar duidelijk, niks ingewikkelds aan. “Handel er naar”, is het idee achter de regel.

Er is al heel veel papier en tijd aan gespendeerd, maar het doel van die discardban is dat vissers zodanig onder druk komen te staan dat ze verplicht worden om na te denken en actie te ondernemen om selectiever te gaan vissen. Enkele voorbeelden: vis met grotere mazen of blijf weg van gronden met veel gemengde bestanden. Dat gebeurt in de praktijk dus niet. Deels uit koppigheid: “Wij doen het al tijden zo en die aanlandplicht is onzin”, maar ook deels uit economische noodzaak. Vooral dat laatste maakt het erg moeilijk, want als niet iedereen dezelfde acties onderneemt zoals bijvoorbeeld grover gaan vissen, dan benadeel je jezelf als een ander het niet doet. Hoe zou je zelf zijn als je je ruim kan vullen met vis die, ik roep maar wat, € 15/kg opbrengt, of je moet dat zelfde ruim vullen met vis die maar € 0,30/kilo opbrengt? Het idee om de sector zelfregulerend te laten werken zal zo niet lukken.

Terug naar DWDD. Ik vind het voor een keer eens een fatsoenlijke, vrij objectieve reportage. Het gaat over bijvangst, die er sowieso is, zonder uitzondering. Die bijvangst is dood of gaat grotendeels dood, daar moet je niet over leuteren, wat het beroep ook roept. Het is niet omdat een vis nog spartelt en zelfs wegzwemt, dat die een dag later nog leeft… Zeker bij platvis zal er wel wat overleven, maar een wijting is al dood als je hem aanraakt, of het scheelt niet veel, een steenbolk idem. Dat overleeft niet, in geen 100.000 jaar. Nu is het zo dat dat spul, in plaats van krabbenvoer te worden, naar de kant komt en daar niet enkel in het vismeel terecht komt, maar net zo goed op het stort. Echt niet alles gaat in het meel. Daar is geen capaciteit voor en geen vraag naar. Dat is behoorlijk pervers als je bedenkt dat op die manier een gigantische hoeveelheid prima voedsel verloren gaat. Maar dat is dan weer stof voor een heel andere, ethische, discussie.

Bijvangst populariseren bij de consument, daar gaat het eigenlijk over, daar breekt deze reportage een lans voor. Op zich is dat helemaal geen fout idee, in tegendeel. Het zou voor minder druk op de vandaag populaire soorten kunnen zorgen. Als de pot wijting schaft, eet je die keer geen tong… Waarom die andere soorten niet verkopen. Dat is simpel. Dat is cultureel ingeprent, een erfenis van generaties. Dat zit in de hoofden van de mensen gebakken. Dat stamt wellicht uit de tijd dat er geen koelkasten waren en bederf veel sneller begon. Tong en schol kan wellicht beter tegen ongunstige omstandigheden. Dat wordt ook rot, maar het duurt mogelijk wat langer als bij een wijting of een bolk… Daar komt trouwens ook het gebruik van citroensap bij vis vandaan. Door die zure smaak van het sap werd de “minder verse” smaak van de vis gecamoufleerd. Veel is wellicht terug te brengen naar gewoonte. Een domme gewoonte, want tegenwoordig hebben we koelkasten en ijs. Ik vrees alleen dat de geesten hiervoor nog altijd niet rijp zijn. Het kan alleen werken als iedereen, van zee tot op het bord, zonder uitzondering, aan het zelfde zeel trekt. Op TV wordt er gekookt bij het leven, de boeken top-10 bulkt van de kookboeken… Koken is populair deze dagen, wellicht ligt daar een kans om de geesten wat bij te sturen. Gebakken schar is gewoon lekker, dat hoeft niet persé tong te zijn. Wat is er mis met een lekkerbek van de rugfilet van een wijting? Niets toch? Er zit zo veel prachtige, lekkere vis in de Noordzee, die wil ik… en dan bij voorkeur zelf gevangen natuurlijk. Verser dan dat kan je vis niet kopen…

Bekijk hier het item uit DWDD